طراحی و ارزیابی پایائی و روائی پرسشنامه ساختارمند تعیین مزاج سرشتی و عرضی

سابقه و هدف: طب سنتی ایران بر پایه تجارب هزاران ساله استوار بوده و اساس طب سنتی نیز مزاج شناسی است. در حال حاضر هیچ روش استانداردشده ای برای شناخت مزاج ها وجود ندارد و اطبای سنتی بر پایه تجارب شخصی این اقدام را انجام می دهند.در این مطالعه با استفاده از منابع طب سنتی پرسشنامه ای به منظور تشخیص مزاج تدوین، استانداردسازی و ارزیابی شده است. مواد و روش ها: براساس مرور منابع، به منظور تعیین مزاج سرشتی و عرضی به ترتیب دو پرسشنامه 26 و 56 سؤاله مجزا تدوین شد. روائی محتوای پرسشنامه ها توسط پنج صاحب نظر طب سنتی مورد تأیید قرار گرفت. پایائی پرسشنامه ها در یک مطالعه پایلوت بر روی 15 بیمار مورد ارزیابی قرار گرفت. به منظور تعیین پایائی شاخص های آلفای کرونباخ و ضریب همبستگی بین خوشه ای (inter cluster correlation) محاسبه شد. پس از آن پرسشنامه بر روی 197 بیمار به منظور ارزیابی سهولت و کارائی و بیان نتایج به کار گرفته شد. یافته ها: شاخص آلفای کرونباخ برای پرسشنامه عرضی و سرشتی به ترتیب 0.912 و 0.852 (p<0.001) و مقدار همبستگی بین خوشه ای (icc) برای پرسشنامه عرضی درمورد هر مزاج بالاتر از 0.9 و در مورد پرسشنامه سرشتی در مورد تمام انواع مزاج یک (100%) ارزیابی شد. بیش از 85 درصد از زنان مورد مطالعه دارای مزاج بلغم از نظر سرشتی ارزیابی شدند، حال آنکه فراوانی مزاج های دم و صفرا در مردان به طور نسبی بیش از زنان مشاهده شد. بحث و نتیجه گیری: به نظر می رسد پرسشنامه تدوین شده می تواند در تعیین وضعیت مزاج بیماران مراجعه کننده به خوبی مورد استفاده قرار گیرد. انجام مطالعات تکمیلی با این پرسشنامه بر روی گروه های دیگر بیماران و در مقایسه با دیگر معیارهای ارزیابی مزاج و همچنین در مقایسه با نتایج به دنبال اصلاح مزاج توصیه می شود.